81. EGUNA: BARRE-ALGARA

Gaur egunkaria irakurtzean barreak dituen onurak azaltzen zuen artikulu bat irakurri dut. Sekulako zerrenda agertzen zen. Sinestezina da barre-zantzo batek zenbat mesede egin ahal digun: estresa kendu, hobeto lo egin, alaitu, harremanak hobetu eta beste hainbeste probetxu gehiago.

Serio fama dugu euskaldunok. Alai fama andaluziarrak. Agian, dauden topikoetako bat izango da fama hori, ala ez. Baina, egia da kosta egiten zaigula barre egitea. Kalean jendea barre-zantzoka ikusten dugunean, zoro egongo balitz bezala begiratzen diogu. Batzuetan lotsa ematen digu barre egiteak, besteak guri begira ez egoteko. Aske barre egiten duten bakarrak umeak dira. Natural, natural egiten dute barre. Batzuetan helduok ere kutsatu egiten gaituzte, barrea kutsakorra ere baita.



Bizi dugun pandemia honetan zenbait momentutan gogo gutxi izan dugu barre egiteko, egoerak hala behartuta. Hala ere, deseskaladan jendea alaiago ikusten ari gara eta berriro ere dugu barrea kaleko protagonista. Ea hemendik aurrera gehiago gozatzen dugun barrea eta barre-zantzoak entzuten ditugunean geu ere barreka hasten garen.

Kosta egiten zaizue barre egitea? Zer iruditzen zaizue kalean barre-zantzoka ari den jendea? Barrea kutsakorra da? Ezer barregarririk gertatu zaizue azkenaldiotan? Zer?

58. EGUNA: TXIKIAK ETA HANDIAK OLGETAN

Lehengo egunean bi ume dituen lagun batekin hitz egin nuen eta esan zidan dagoeneko hainbat jostailu eta ipuin erosi dizkiela zorioneko konfinamendu hau arintzeko. Ez nau harritzen hori egiteak, umeak etxean entretenituta egotea ez baita zeregin erraza.

Hori esan zidanean gogoratu nuen nire garaian jostailuak bakarrik Gabonetan eta urtebetetzeetan oparitzen zizkigutela eta, akaso, ikasturte bukaeran, notak onak baziren eta etxeko ekonomiak gastu horri aurre egin ahal bazion.

Imajina dezakezuenez, batez ere, oso gazteak zaretenok, garai hartako jostailuen mundua ez zen gaur egun bezain zabala eta telebistak ez zituen gaur egungo arauak errespetatzen. Panpinen tamaina bikoiztu egiten zen eta bakarrik mugitzen ziren, ume baten laguntzarik gabe. Playmobileko itsasontzia uretan zebilen eta panpina txiki haiek guztiek bizitza zeukaten. A zenbat desilusio gero etxean telebistan ikusitako hura ez zela egia ikustean!!!!

Hala ere, ilusioz beterik espero genituen jostailuak, badakizue garai hartan eta garai honetan, umeak beti ume

Noiz jasotzen zenituzten jostailuak txikitan? Telebistak bazuen eraginik jostailua aukeratzean? Zein jostailu gogoratzen duzue bereziki?

52. EGUNA: ETA UMEAK EZ GARENOK ZER?

Gatikako Udalak saritu egin nahi izan die bertako umeei ondo portatu izana berrogeialdi honetan. Horretarako diploma bana eta euskarazko material didaktikoa banatu ditu 2-12 urte bitarteko ume guztien artean, guztira 199 ume.

Egitasmo honi ez deritzot txarto, baina uste dut umeei eskertu zaien bezala gainerako herritarrei ere eskertu ahal zitzaiela, ezta? Zergatik ez bidali diploma bana herritar guztiei? Badakit hori eginda diru asko gastatu behar izango litzatekeela, baina beti umeei dena egiteak ematen du zer pentsatu. Umeak izan ziren lehenak ateratzen, umeak ere izan ditugu presente txaloak emateko momentuan, eta, orain, udalerri honetan umeei eskertu zaie egindako ahalegina.

Segur aski pentsatuko duzue jeloskor nagoela, ez da hori, baina berrogeialdi honetan guztiok jarri dugu zerbait gure partez eta guztioi berdin eskertu behar digutela uste dut, ezberdintasunik egin gabe.

Zer deritzozue Gatikako udalaren asmoari? Zuen Udalak gauza bera egin beharko luke? Uste duzue umeak ez garenoi ere eskertu behar litzaigukeela egindako ahalegina? Nola?

35. EGUNA: UMERIK EZ, ESKERRIK ASKO

Duela gutxi ume batek txakurra izan nahi duela esan zuen whatssapetik dabiltzan bideo horietako batean. Seguru antzean, denoi barre eragin zigun umetxo horren ateraldiak, ezta? Txakurrak kalera atera ahal direnez, ume gizajoak txakur baten lekua hartu nahi du. 

Etxean badugu zortzi hilabeteko biloba eta bera etxean egon behar izateak pena handia ematen dit. Batzuek esaten dute umeak oso arriskutsuak direla eta inor ez kutsatzeko hobeto daudela etxean, baina apustu egingo nuke hau esaten dutenek ez dutela umerik. 

Zaila izan behar da umeak entretenituta edukitzea egun osoan, jokoak egiten, jokoak asmatzen, eta horrela egun guztietan, inolako aldaketarik gabe. Eta, are txarrago umeak eskolatuta badaude, kasu horretan guraso eta irakasleak izan behar dira aita-amak.

Ez dakit noiz bukatuko den konfinamendu hau, ezta noiz irten ahal izango garen kalera, baina kalera ateratzeko hurrenkerak segur aski hautsak harrotuko ditu umeek lehentasuna badute. 

Uste duzue umeek izan behar dutela lehentasuna kalera ateratzen hasten garenean? Baduzue umerik etxean? Nola moldatzen zarete umeak entretenitzeko?

JOLAS UNIBERTSALA

Jolasteko eskubidea unibertsala omen da. Ume guzti guztiek daukaten eskubidea. Eta eskubidea bada, zerbaitengatik izango da. Neuk, behintzat, babestu behar diren eskubideen artean kokatzen dut.

Sarri askotan deklarazio handiak egiten direnean, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala kasu, hitz politak baino ez direla iruditzen zait, mundu ideal batean egon litezkeen eskubideak direla, baina gure mundu errealetik oso urrun daudenak. Hor imajinatzen ditut herri guztietako mandatariak, demokratikoak eta tiranoak, denak elkarrekin, argazkirako prest, azken deklarazioa sinatzeko erabili duten bolaluma eskuan dutelarik.

Errealitatean, berriz, behin eta berriro urratzen den eskubidea da. Gurasoek, irakasleek eta haurren gainean dagoen edonork urratzen dute. Baina, azkenaldiotan, badirudi gauzak aldatzen ari direla eta ez diot Iparraldeko altzarigile megadenda horrek egindako iragarkiagatik. Ez. Guraso batzuk beren seme-alaben aldeko matxinada martxan jarri dutelako diot. Bazen garaia!

Bakarrik falta da guraso guztiek berdin pentsatzea eta legebiltzarrean gure ordez dauden horiek kontuan hartzea eta etxerako lanak debekatzea edo, behintzat, era logiko batez agintzea. Ez dakit hori onartuko duten. Beharbada hori gerta dadin, jolasteko eskubideak unibertsala ez ezik, adin guztietakoentzat ere izan beharko luke.

Zer iruditzen zaizue guraso batzuek beren haurrei etxerako lanik ez egiteko esatea?  Zer proposatu zenukete haurrek jolasteko denbora gehiago izateko? Jolasteko eskubidea unibertsala izan behar da, zuen ustez?

HUEVO, BARKATU!!!

Juan Carlos eskolara etorri zen lehenengo eguna Juan Carlosek berak nahiago zukeen ahaztu.

Kanpotik etorritako mutila zen, Burgos aldekoa. Enpresak aginduta, Aitak familia osoa ekarri zuen denboraldi baterako. Ume zurbila, potoloa, isila, nahiko beldurtia eta, gainera, madril-zalea. Ehizaki erraza zen garai hartako berrogeita piko mutil basatirentzat.

Eskola berrian izena eman eta lehenengo klase egunean, sartzerakoan, atearen kontra buruz jo eta lurrera erori. Berrogeita piko basatien barre algara eskola osoan entzun zen. Juan Carlos altxatu eta bekoki erdian koskor bat, itzela gainera. Basatien algara handiagoa. Bat-batean basatietako batek Huevo etorri zela esan eta Juan Carlos betiko Huevo izango zen.

Gaizki pasatu zuen hasierako une hura Juan Carlosek. Ez zuen gustuko guretzako ezizen inozo hura. Gorroto egiten zuen. Atsedenaldietan eskola osoko “dibertimendu” bihurtu zen. Klase txikietakoek ere beraz egiten zuten barre eta patioan guztion ahotan zebilen izengoiti hura.

Ikasturte bukaerako Huevo nire koadrilako beste bat zen. Apurka-apurka gure konfiantza lortu eta, gure artean egon zen hurrengo hamar urtean, gutako bat izan zen. Gauza asko ditut kontatzeko Huevori buruz. Isila zen mutil hura laster bromazale eta kabroi xelebre bihurtu zen.

Garai hartan ez ginen konturatzen, garai hartan normaltzat hartzen genuen, baina min handia egiten genien ahulenei. Umeen kontuak ziren, baina sufritzen zutenentzat ez. Orain atzera begira eta egunkarian hamaika urteko mutiko batek bere buruaz beste egin zuela irakurri ostean, Huevori barkamena eskatzeko unea heldu zaidala uste dut, igual berandu da … ez dakit. HUEVO, BARKATU!!!

Eskola guztietan horrelako kasuak egoten dira. Ziur aski kasuren bat ezagutzen duzue. Bullying-tzat hartu ahal dira kasu hauek? Zein da broma eta bullying-aren arteko muga? Nola saihestu ahal dira? Zein da guraso, eskola eta irakasleen erantzukizuna auzi honetan?

GURE UNIBERTSOA

Errepidearen erdian, aldapa batean, jolasten ginen futbolean ume mokoa nintzen garaian. Bai, kalean, kale gorrian; errepidean, errepidearen erdian.

Garai hartan kotxe bat pasatzen zenerako hiru edo lau gol sartuta genituen. Ez zegoen apenas trafikorik eta futbolean jolasteko errepideak ziren baldintza onenetan zeuden lekuak, batez ere, neguko egun euritsu horietan.

Debekatuta zegoen han jolastea eta noizean behin eta bat-batean motor gainean agertzen zitzaigun udaltzain lodi bat baloia kentzeko. Motorraren zarata entzun, baloia hartu eta ziztu bizian motorrez ibili ezin zen kaletik ospa egiten genuen. Lodikotea mototik jaitsi eta ezin harrapatu sugandilak baino arinago mugitzen ziren ume horiek. Barregarria zen udaltzain hori, arnasa hartu ezinean, gure atzetik. Ez gintuen inoiz harrapatu, ez zigun baloia inoiz kendu. Baloia gure unibertsoaren zentroa zen.

Haiek bai partidak! 

Zertan jolasten zineten txikitan? Zein zen gehien gustatzen zitzaizuen jolasa? Zergatik? Kontatu jolasten ari zinetela gertatutako pasadizo barregarriren bat?

GURE LEHENENGO ORGIA

Haurtzaroa, bai, haurtzaroa da bizitzako arorik onena eta arrazoiak asko izan ahal dira guk hori esateko. Dena den, guztien gainetik badago bat garai horretan espresuki egiten duguna baina, gero,  heldutan ere batzuek egiten jarraitzen dutena.

Zaila egiten zaigu hori egiten dugunean sentitzen dugun plazera deskribatzea. Gero heldutan izan ohi ditugun beste plazer batzuk disfrutatzen ditugu, baina hauxe izan daiteke munduratu osteko lehenengo urteetan gehien asetzen gaituen plazera. 

Guztiok izango ditugu hamaika komeria horren inguruan kontatzeko eta guztiok atzera begiratzen dugunean buruan izaten dugu. Bestela,  izan ezean, … Hori ezinezkoa da! … Izan ezean, ez zinatekeen inoiz umea izango.

Bakarrik disfrutatzen genuen plazera da edo intimitatean lagun-burkoarekin edo normalean, orgia total batean, lagun guztiekin igande arratsaldeetan … Egun horretako eskupekoa hartu eta mostradorera ozta-ozta heldu arren, bertan txanpona jarri eta dendariari mota guztietako litxarreriak eskatzen genizkion. Zapore eta kolore guztietako gozokiak jaten genituen, batzuetan denak batera, orduan handia baino handiagoa zen, orgia totala!!! 

Zein litxarreria zen zuen gustukoena? Zergatik? Zer oroitzapen duzue horretaz? Ondo iruditzen zaizue umeei eskupekoa ematea gozokiak erosteko? Gurasoek kontrolatu behar dute umeek zer jaten duten?

KALEAN OLGETAN

Ume koxkorra nintzenean banintzen arraroa. Inoiz ez naiz beste umeak bezalakoa izan. Kalea gustatu arren, ez nituen kaleko jolasak gustuko eta mahai-jokoak nahiago nituen.

Egia da garai hartan familia guztiak justu ibiltzen ginela diru aldetik eta mahai-jokoren bat zuenak hamaika lagun zituela. Baina hori ez zen arazoa: diru falta bai, baia irudimena soberan. Lurrean zirrimarra batzuk marraztu, tamaina desberdinetako hiru harritxo hartu eta listo! Bageneukan inbidia emateko moduko “Hiru lerroan” jolasa. Eta horrelaxe ematen genituen arratsaldeak eta arratsaldeak kalean, amek etxeratzeko abisua eman arte.

NOLA GOGORATZEN DITUZUE TXIKITAKO JOLASAK?
ZERTAN JOLASTEN ZINETEN? ZEIN ZEN GEHIEN GUSTATZEN ZITZAIZUEN JOLASA?

PARISTIK NATORREN UMEA NAIZ NI

Umeak Paristik omen datoz, baina nire lagun batek dioen bezala, argibiderik gabe. Argi dago umeak heztea lan zaila dela, beno … ondo heztea. Besopean ogia dakarte, baina ez instrukziorik behar diren une latzetan zer egin behar den jakiteko.

Ez dakit nire garaian gurasoak nola moldatzen ziren, baina oraingo gurasoek askoz errazago daukatela iruditzen zait. Gurasoak izateko akademiak ez badira ere, herri guztietako kultura-etxeetan antolatzen dituzte tailerrak edo ikastaroak guraso bikainak izan ahal izateko.

Gaur etxeko gutunontzira heldu zait datorren hilerako antolatuko dutenaren propaganda: “IKASI ZURE SEME-ALABEKIN JOLASTEN”. Harrituta geratu naiz. Antzinako jolasak berreskuratzeari eta elkarrekin jolasteari ondo deritzot, baina ez dut inolaz ere ulertzen nola ikasi ahal den seme-alabekin jolasten, hori berez ateratzen den zerbait da, ezta?

JOLAS PARKEAK NONAHI

IRAKURMENA:
Panpinarik preziatu eta gutiziatuenak
Gaia prestatzeko:
Zer dio idazleak?
Zein ideia nabarmenduko zenuke? Zergatik?
Eman zure iritzia:
Zer diozu gaiaz?
Zein da panpina hauen arrakastaren gakoa?

HIZKA-MIZKA: JOLAS-PARKEAK BAI ALA EZ?

• Familia osoak gozatzeko aukera ematen dute.
• Zerbitzu guztiak bertan daude esku-eskura.
• Adin guztietarako dira egokiak.
• Hiri handietan daudenez, bertan turismoa egiteko aukera ere badago.
  

• Ez daude edonoren esku, oso garestiak baitira.
• Zerbitzu guztiak bertan, baina ondo ordainduta.
• Bertan dauden ikuskizunak, barrakak, … beti ez dira mundu guztiaren gustukoak edo adin guztietarako.
• Leku hauetara joateak opor lekua baldintzatzen du.

BAT-BATEAN EZEZAGUN BAT ETXEAN

IRAKURMENA:
Hau ez da Suedia
Gaia prestatzeko:
Zer dio idazleak?
Zein ideia nabarmenduko zenuke? Zergatik?
Eman zure iritzia:
Zer diozu gaiaz?
Zergatik daude Europako herrialdeen arteko hainbeste diferentzia gai honetan Europa bakar batean bizi bagara?

HIZKA-MIZKA: KANPOKO BAT KONTRATATU ALA EZ?

• Kanpoko pertsona bat kontratatzeak denbora uzten digu beste edozertarako.
• Astean ordu batzuk dira; beraz, ez da diru asko.
• Normalean horretan aritzen direnak fidatzekoak dira.
• Garai latz hauetan lana ematen duzu.

• Denbora libre gehiago, baina diru gutxiago poltsikoan gastatzeko.
• Etxekoen arteko antolaketa ona izanez gero, ez da kanpoko inor behar.
• Kanpoko bat etxean sartzea arriskutsua izan daiteke.
• Kontratua egitea garesti atera ahal da (asegurantza soziala, oporrak, …).

INKESTA --- EMAITZAK

Inkesta: ZEIN DA SEME-ALABEN KOPURU EGOKIENA?


BAT ERE ……...........…. 0 (%0)

BAT …………............….. 0 (%0)

BI …………............... 2 (%66,5)

HIRU ……...….......……. 0 (%0)

HIRUTIK GORA ....... 1 (%33,5)

GOZOKI TENTAGARRI HORI

Demagun bideoko umeak zaretela eta hurrengo aukerak ematen dizkizuetela: gozoki bat atoan jan ala tentalditik ihes egin geroago bi jateko. Zer egingo duzue (zenukete), bideoko umeak bezain umeak izango zarete?

Bide batez, konta iezaguzue txikitan gustuko zenituzten litxarreriak edo (askatu barruan daukazuen haurtxo hori ) oraindik jaten dituzuenak.

GURASO KABALEN PIURIAK

Gaur egun, kode zibilaren arabera, seme-alabei zaplastako bat ematea gurasoentzat arriskugarriagoa da seme-alabentzat baino. Kode zibilak haurrak jotzea debekatu ez ezik, kartzela zigorra ere ezartzen du eta errieta egitekotan umeen osotasun fisikoa eta psikologikoa bermatu egin behar direla nabarmentzen du.
Hala ere, azken inkesten arabera gurasoen %63,5 eta zenbait seme-alaba ados daude belarrondokoa ematearekin, beti ere, une jakin batzuetan eta neurriz ematen bada.
Jakintsu gehienen ustetan, haurtzaroan emandako plastadek umeengan traumarik sortzen ez badute ere, zigortzea egokiagoa da. Hobe da edozein motatako zigorra ezartzea zigor fisikoa baino.

Zer deritzozue informazioari?
Zaplastakoa ematearen aldekoa ala aurkakoak zarete? Zergatik?
Zer egiten zizueten gurasoek zuen haurtzaroan?
Eta, orain gurasoak zaretenok, zer egiten duzue?

KALEAN OTSO, ETXEAN GUAY

IRAKURMENA
Hau ez da Suedia

Gaia prestatzeko:
- Zer dio egileak?
- Zein ideia azpimarratuko zenuke? Zergatik?
Eman zure iritzia:
- Zer diozu gaiaz?
- Zer proposatuko zenuke hemengo egoera hobetzeko?

Zaintza partekatua azkenean

Gaia prestatzeko:
- Zer dio egileak?
- Zein ideia azpimarratuko zenuke? Zergatik?
Eman zure iritzia:
- Egungo legea injustua da? Zergatik?
- Zein da konponbiderik onena gurasoentzat zein seme-alabentzat bikote bat banatzen denean? Zergatik?

HIZKA-MIZKA: Gaurko etxeko heziketa auzian

Arazoak hitz eginez konpontzen dira, bortizkeria ez da ona heziketa emateko.

Gaurko etxeko heziketaren ondorioz, elkarrenganako harremanak hobeak dira, konfiantza baita gakoa.

Beldurra ezin da heziketaren ardatza izan, beldurra erabiltzea ez da irtenbidea aspaldi.

Horrela umeek beren pertsonalitatea egokiago garatzen dute eta askatasun handiagoz.

Gaurko gurasoek ez dakite guraso izaten.

Hitz egitea ona da, baina, inolaz ere, gurasoak ezin dira seme-alaben lagunak izan. Gurasoak beti guraso.

Umeek ez daukate gurasoenganako begirunerik, beldurra eta begirunea ez baita gauza bera.

Gaurko heziketa dela eta, egun seme-alaben gurasoenganako erasoak areagotu egin dira.

INKESTA ---- EMAITZAK

Inkesta: NOLAKOAK ZINETEN UMETAN?


ZINTZOAK ... 7(%70)


BIHURRIAK ..3 (%30)

ZORO TXIKI HORIEK

Bideoa ikusita, pentsatu ahal dugu gehiegikeria dela eta umeak baino basapiztiak ematen dutela egungo umeek. Baina, gure haurtzaroa gogoratuko bagenu, ziur aski, ikusiko genuke geuk ere egin genuela inoiz honelako bihurrikeriaren bat, ezta?

Beraz, bueltatu berriro haurtzarora eta kontatu garai hartan zuek egindako barrabaskeriaren bat.

MUTILAK MUTILEKIN ETA NESKAK NESKEKIN

Egun hauetan zer esan ugari eman du eskoletan neskek eta mutilek berriro bananduta ikasteko proposamenak.

Dirudienez, ikastetxe diferentziatuetan lorturiko emaitzak askoz hobeak dira bestelako ikastetxeetan lorturikoak baino eta nota hobeak lortzen dituzten ikastetxeen “ top 10” zerrendan diferentziatuak daude goiko postuetan.

Hala ere, badira ikasteko era honen alde ez daudenak ere. Hauen ustez, honelako heziketak diskriminazioa sustatzen du, eta gaur egun, berdintasuna aldarrikatzen duen gizartean diskriminazio honek ez du lekurik.

Beraz, idatz ezazue beheko komentarioetan zein den zuen honi buruzko iritzia, hau da, IKASTETXE DIFERENTZIATUAK ala MISTOAK?

UMEKERIAK

IRAKURMENA:
Amaren bularra, haurraren janari
Esne prestatuta ala amaren esnea?
Zein da egokiena?

HIZKA-MIZKA

DENAK GELA BEREAN ALA KURTSOKO GELA BAT

Ikasteko adin aniztasuna ona da, elkarrengandik asko ikasi ahal baitute

Oso irakaskuntza pertsonalizatua da, beren beregiko irakaskuntza, alegia

Sozializazio arloan errazago dute elkarren arteko harremana sustatzea

Irakasle eta gurasoen arteko harremana estuagoa izateak dauden gabeziak konpontzen laguntzen du

Ez da batere komenigarria txikiak eta handiak gela berean izatea, adin bakoitzak bere leku propioa eduki behar du

Irakaskuntza pertsonalizatua bada ere, lehiakortasun eza nabaria da

Umearen nortasunak du garrantzia sozializazioan eta ez ume-kopuruak

Irakasle eta gurasoen arteko lotura aintzat hartzen da, erlazioa estua ez bada ere